Czy wiesz czym jest prawo?

Prawo. Każdy z nas ma z nim do czynienia, w większym lub mniejszym stopniu. Jeśli jesteś przedsiębiorcą, jest to większym stopniu. Jeśli nie jesteś przedsiębiorcą. Zakres prawa, z jakim się spotykasz, jest dużo mniejszy. Ale, każdego dnia mamy do czynienia z prawem. Nasza styczność z prawem, bardzo często dotyczy jego potocznej interpretacji – przekazywanej z ust do ust. Lub interpretacji prawnej, jak np. kancelarie prawne. 

Ten artykuł ma za zadanie pokazać, czym jest prawo oraz jak możemy zrozumieć język prawny. Bo prawo jest formą językową. Opiera się o język i komunikację. Jako, że zależy mi, aby wszystko co napiszę, było naprawdę jasne i przystępne. Ten artykuł będzie miał formę wytłumaczenia prawa, mojej siedmioletniej córce. Może wydawać się to nieco infantylne, ale jest to bardzo skuteczna forma komunikacji. 

Zacznijmy od języka, który jest podstawą wszystkiego. Nasz język służy do komunikacji. Komunikacja jest przekazywaniem i odbieraniem informacji. Prosty przykład: Masz posprzątać swój pokój. Czy posprzątałaś już swój pokój? Odpowiedzi mogą brzmieć następująco. Czemu mam posprzątać pokój? Tak, posprzątałam już pokój. Jest to bazowa komunikacja. Dotyczy wykonania jakiejś czynności i powodu, dla której jakaś czynność ma być wykonana. 

Zróbmy prosty diagram w postaci dialogu. 

Ja: Kochanie, posprzątaj proszę zabawki, w swoim pokoju. 

Moja córka: Czemu? Czy muszę?

Ja: Tak, musisz. Ponieważ, twój pokój wygląda jak wielki bałagan. Masz piękny pokój, zaraz jemy kolację. Chciałbym, abyś posprzątała swój pokój do kolacji. Ponieważ po kolacji, będziesz miała śliczne miejsce do zabawy, w którym jest porządek. 

Moja córka: No dobrze…

Ja: Proszę, zrób to teraz. Ok?

Moja córka: Ok…

Ta prosta wymiana komunikacji, jest podstawą do wykonania określonych czynności. Nie jest specjalnie dyplomatyczna, ponieważ ewidentnie używam siły autorytetu i przewagi, jaką daje mi bycie rodzicem. Może też mieć bardziej diametralną formę. Na przykład:

Ja: Kochanie posprzątaj pokój, teraz. 

Moja córka: Ale mi się nie chce.

Ja: Ok, rozumiem to. Ale, ty musisz zrozumieć, że bałagan w pokoju spowoduje zabranie twoich zabawek. W tym twojej ulubionej konsoli do gier. Czy nadal nie idziesz posprzątać pokoju?

Moja córka: Już idę!

Użyłem w tym dialogu, groźby konsekwencji, za niewykonanie zadania. Czy brzmi to znajomo? Czy brzmi to trochę jak przepisy prawa, z którymi mamy do czynienia na co dzień? Przejedziesz na czerwonym świetle, mandat. Zbierzesz dużą ilość mandatów, zabranie prawa jazdy. 

Więc czym jest prawo? Prawo jest zbiorem zasad. Zasady mają na celu prowadzić nas przez określone czynności. Prawo zawiera też, konsekwencje niestosowania tych działań. Często określane jest to jako kary. 

Teraz potrzebuję na moment waszej wyobraźni. Wyobraźcie sobie labirynt. A następnie zamieńcie ściany labiryntu na pisane zdania. Jeśli spojrzycie z góry, jest to labirynt. Ale, jeśli przyjrzycie się z bliska, ściany labiryntu są zdaniami. Pomimo wielu ścieżek w labiryncie, tylko jedna jest właściwa do wyjścia z labiryntu. Tym jest właśnie prawo. 

„Labirynt ze słów, który ma na celu jedną prawidłową ścieżkę do wyjścia”. 

Dam wam teraz przykład, jaki dałbym swojej córce. 

Założenie: Ludzie mają przechodzić przez jezdnię w miejscach tylko do tego przeznaczonych. 

Proste założenie, prosta komunikacja. 

Można z tego zrobić obwieszczenie, czyli powiadomić ludzi o tym, jakie nowe zasady obowiązują. 

Obwieszczenie: Uprzejmie uprasza się, mieszkańców kraju X, aby od dnia XYZ przekraczali jezdnię, na której poruszają się samochody, w miejscach tylko do tego celu wyznaczonych. 

Brzmi to wszystko bardzo prosto. Ale ludzie nadal przekraczają jezdnię w innych miejscach niż wyznaczone. Może komunikat nie był zbyt wyraźny? Jedna osoba usprawiedliwiła swoje przejście tym, że  przy po drodze poruszają się także inne pojazdy, np. rowery. Obwieszczenie dotyczyło dróg, na których są tylko samochody. Nie było mowy o innych pojazdach. Ciężko z tym polemizować. Dlatego, musimy skonstruować dokładniejsze „Obwieszczenie”.

Nowe obwieszczenie: Uprzejmie uprasza się, mieszkańców kraju X, aby od dnia XYZ przekraczali jezdnię, po której poruszają się pojazdy zmechanizowane oraz niezmechanizowane, tylko w miejscach do tego celu wyznaczonych. 

Nasze obwieszczenie staje się bardziej gęstym labiryntem ze słów. Mimo to, ktoś nadal przekracza jezdnię w innym miejscu. Tym razem, było to dziecko. Rodzic dziecka, przyznaje, że dziecko jest mieszkańcem kraju X. Ale, powołuje się na to, że w obwieszczeniu nie ma dokładnie mowy o dzieciach. Więc, jest to pozostawione do interpretacji. Więc tworzymy kolejne nowe obwieszczenie, które jest jeszcze dokładniejsze. 

Kolejne nowe obwieszczenie: Uprzejmie uprasza się, mieszkańców kraju X, włączając kobiety, mężczyzn oraz dzieci w każdym wieku, aby od dnia XYZ przekraczali jezdnię, po której poruszają się pojazdy zmechanizowane oraz niezmechanizowane, tylko w miejscach  do tego celu wyznaczonych. 

Naprawdę niezłe obwieszczenie. Ale ludzie i tak przekraczają jezdnię w innych miejscach niż wyznaczone. Teraz kluczowe pytanie, czy jest to szkodliwe? Według statystyk, tak. Przejścia w innych miejscach niż wyznaczone, nie posiadają odpowiednich oznaczeń i przez to kierowcy przejeżdżają więcej ludzi. Tym samym więcej ludzi traci życie. Czyli nasze obwieszczenie musi być skuteczne i kategoryczne. Musimy dołożyć karę za „nieposprzątanie pokoju”. W tym przypadku za przejście w niewyznaczonym miejscu. 

Kolejne nowe obwieszczenie z karą: Uprzejmie uprasza się, mieszkańców kraju X, włączając kobiety, mężczyzn oraz dzieci w każdym wieku, aby od dnia XYZ przekraczali jezdnię, po której poruszają się pojazdy zmechanizowane oraz niezmechanizowane, tylko w miejscach  do tego celu wyznaczonych. Osoby nie przestrzegające, przejścia w wyznaczonych miejscach, w tym kobiety, mężczyźni oraz dzieci w każdym wieku, otrzymają karę pieniężną w wysokości 1000 zł. 

Teraz nasze obwieszczenie ma już sporą moc. Konsekwencje nieprzestrzegania prawa są już radykalne i bardzo kosztowne. A nasze obwieszczenie powoli stało się prawem. A pozycję obwieszczenia jako prawa ugruntowało przestrzeganie obwieszczenia przez wszystkich mieszkańców kraju X. Oczywiście musimy też stworzyć organy prawne, które będę pilnować naszego obwieszczenia i karać za jego nieprzestrzeganie. Może to być np. urząd do spraw przechodzenia przez jezdnię. Albo na przykład, Obywatelski Patrol Dobrej Woli do Spraw Przestrzegania Obwieszczeń. 

Więc, aby podsumować „czym jest prawo?”. Prawo jest ustaleniem społecznym zasad obwiązujących w danych czynnościach. Jest konstruktem słownym, formą labiryntu słowa, którego zadaniem jest wyeliminować inne czynności niż wskazane w konstrukcie prawnym. Kto wyznacza prawo? Silniejsza grupa społeczna, której celem jest dobro całego społeczeństwa. Takie jest przynajmniej bazowe założenie. Jak wygląda to w praktyce? Różnie. Ale najważniejszym jest szukanie, czy prawo jest w dobrym celu dla całego społeczeństwa. Bo takie jest główne założenie prawa od czasów starożytnego Rzymu. Prawa ma służyć pomocą i ochroną, dla obywateli kraju, w którym obowiązuje. 

Jakie jest wasze zdanie na temat obecnego prawa? Pomaga ludziom? Czy może przeszkadza? Podzielcie się proszę swoją opinią, w komentarzach do artykułu. 

Autor artykułu: Baltazar Krukowski